Depresja jest często zaburzeniem nawracającym.
Głównym jej problemem jest nawrót. Aktualne dane mówią, że co najmniej 50% pacjentów, którzy powrócili do zdrowia po pierwszym epizodzie będzie miało przynajmniej jeden kolejny epizod. U tych osób, które miały dwa epizody depresyjne prawdopodobieństwo nawrotu w ciagu życia wynosi 70-80%.
W epizodzie depresji zauważymy cztery grupy objawów.
- Objawy afektywne – tj. związane z nastrojem np. smutek, przygnębienie, poczucie pustki, drazliwość, zniechęcenie czy apatię
- Objawy poznawcze – negatywne myśli zazwyczaj wyolbrzymione i irracjonalne.
Osoba inaczej interpretuje siebie i świat kiedy cierpi na depresję, niż wtedy kiedy jest zdrowa. Ma skłonność do postrzegania siebie, świata i przyszłości w czarnych barwach.
Przykłady myśli osób z depresją to:
- Jestem do niczego, jestem dnem ...
- Jeśli się z nim spotkam, popsuję mu nastrój ...
- Pewnie mysli, że jestem beznadziejny ...
- Nigdy nie będzie lepiej ...
- To wina mojej odwiecznej głupoty, że nic mi nie wychodzi ...
- Objawy behawioralne (w zachowaniu) - z powodu apatii i obniżonej motywacji osoby w depresji często wycofują się z aktywności społecznej i ograniczają swoje dotychczasowe działania. Mogą poruszać się i mówić wolniej niż zazwyczaj, a inni chorzy z kolei wykazują pobudzenie - są niespokojni, kręcą się, ruszają rękami, gestykulują. Pobudzenie obserwuje się u osób doświadczających również objawów lękowych.
- Objawy somatyczne - zmiany apetytu, snu i energii. Zmiany snu mogą dotyczyć niedosytu lub nadmiaru snu, trudności z zasypianiem albo wczesnego budzenia się. Zmiany łaknienia mogą mieć formę zwiększonego (przybieranie na wadze) lub zminiejszonego (utrata wagi) apetytu.
Diagnozę depresji stawia się jedynie wtedy gdy pewna ilość tych elementów jest obecna jednocześnie przez co najmniej dwa tygodnie i przeszkadzają one w wykonywaniu codziennych zajęć.
Terapia CBT jest skuteczna w czasie trwania epizodu depresji (faza ostra) jak i w leczeniu podtrzymującym (kiedy działamy w celu utrzymania zdrowia po przebytym epizodzie czyli niedopuszczamy do nawrotu). Uczy technik zapobiegania depresji w przyszłości: planowania zajęć, oceny poczucia przyjemności i sprawności, monitorowania i kwestionowania myśli oraz radzenia sobie z nimi. Ważne jest też, aby nauczyć się dostrzegać wczesne oznaki nawrotu depresji.
Istnieją dowody naukowe opracowane na podstwie badań w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, że terapia poznawcza, nawet jeśli jest wykorzystana tylko w fazie ostrej, zmniejsza ryzyko nawrotu w przyszłości do poziomu 20-25%. Udowodniono, że terapia poznawcza nauczyła ludzi czegoś, co chroniło ich przed depresją w przyszłości.
