Życie w rodzinie z osobą uzależnioną jest źródłem cierpień i wywiera negatywny wpływ na funkcjonowanie emocjonalne oraz stan zdrowia somatycznego.
Wszyscy członkowie rodziny alkoholowej doświadczają stanu chronicznego napięcia i przeciążenia emocjonalnego.
Próby wprowadzenia zmian, zmierzających do poprawy sytuacji często ją pogarszają i utrwalają. W związku z tym, że te same zachowania pomimo braku pozytywnych rezultatów wciąż są powtarzane, powstaje trudność uwolnienia się z takiego układu.
Charakterystyczne dla współuzależnienia schematy zachowań to:
-
nieudane próby zmiany sytuacji:
– zachowania kontrolujące picie alkoholu przez partnera,
– zachowania mające na celu uzyskanie wpływu na partnera,
– zachowania nadopiekuńcze wobec partnera,
– wciąganie innych członków rodziny w kontrolowanie osoby pijącej,2) nieudane próby wycofania się z sytuacji:
– zachowania demonstracyjne (straszenie odejściem i nie realizowanie tego),
– zachowania ucieczkowe (bez wsparcia, przygotowania strategii rozwiązania problemu),
– zachowania wzmacniające poczucie bezradności (użalanie się, narzekanie),
– brak zachowań zmierzających do usamodzielnienia się,3) negatywne (szkodliwe) sposoby przystosowania się do sytuacji:
– izolowanie się od osób spoza najbliższej rodziny,
– branie na siebie całej odpowiedzialności za rodzinę,
– dbanie o zachowanie pozorów idealnej rodziny za wszelką cenę,
– branie na siebie konsekwencji picia partnera,
– brak skutecznej samoobrony w przypadkach przemocy,
– zaniedbywanie własnych potrzeb na rzecz potrzeb partnera.
Zaobserwowano, że członkowie rodziny osoby uzależnionej żyją w sytuacji uporczywego stresu. Ten rodzaj „ciągłego pogotowia emocjonalnego” powoduje poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego, m.in.:
– cierpienie i gwałtowne zmiany nastroju,
– poczucie niskiej wartości,
– zaburzenia psychosomatyczne: bóle głowy, mięśni, serca, brzucha, wrzody żołądka, i inne,
– depresja, myśli samobójcze,
– zażywanie leków uspokajających, nasennych, alkoholu dla uśmierzenia bólu, napięcia i niepokoju, (co niekiedy prowadzi to do uzależnienia),
– zachowania kompulsywne,
– zaburzenia sfery seksualnej,
– pustka duchowa – nerwowa koncentracja na szczegółach życia codziennego,
bez niezbędnego dystansu do spraw drobnych i wypływające stąd:
– rozpacz, desperacja i brak nadziei,
– brak zaufania,
– lęk (np. przed zmianami);
Wyróżniono kilka faz, przez które przechodzi osoba współuzależniona próbując przystosować się do nałogu partnera:
-
bezskuteczne interwencje i doszukiwanie się powodów powstania nałogu bliskiej osoby,
-
izolacja rodziny od otoczenia, ukrywanie problemów i koncentrowanie się na utrzymaniu rodziny w całości za wszelką cenę,
-
kontrolowanie nałogu i zachowań osoby uzależnionej,
-
poddanie się, czyli pogodzenie się z patologiczną sytuacją, rezygnacja i utrata nadziei na jakąkolwiek poprawę, skoncentrowanie się na minimalizowaniu szkód związanych z nałogiem partnera;
Osoby współuzależnione reagują na ludzi, którzy sami się wyniszczają i w ten sposób uczą się wyniszczać samych siebie.
Szansa na rozwiązanie problemu wiąże się z przełamaniem wstydu, poczucia bezradności i sięgnięciu po dostępną profesjonalną pomoc terapeutyczną.
Możliwości bezpośredniego oddziaływania na drugiego człowieka są niewielkie. Możemy natomiast wpływać na innych w sposób pośredni, poprzez zmianę własnej postawy względem nich. Ta zmiana postawy wymusza często zmianę w zachowaniach drugiej osoby, szczególnie wówczas, kiedy istnieją silne powiązania rodzinne, emocjonalne czy finansowe.
Rady dla partnerki/a osoby uzależnionej
1. Nie rób wymówek partnerowi, nie obwiniaj go.
2. Nie wylewaj alkoholu.
3. Nie bierz odpowiedzialności za partnera.
4. Miej dystans do obietnic partnera.
5. Nie strasz (np. odejściem), jeśli nie masz zamiaru te go zrealizować, (jeśli podjęłaś jakąś decyzję bądź konsekwentna, trzymaj się jej).
6. Nie wierz wszystkiemu, co mówi parter (także o Tobie).
7. Nie pozwól partnerowi mieć nad Tobą przewagi, nie daj się wykorzystywać.
8. Nie ponoś za partnera lub nie próbuj oddzielić go od konsekwencji jego picia.
9. Nie kłam za partnera, nie płać za niego rachunków (takie postępowanie zmniejsza lub zapobiega kryzysowi, który mógłby zmobilizować go do szukania pomocy. Dopóki będziesz ratowała go z każdej opresji, będę mógł zaprzeczać temu, że ma problem alkoholowy).
10. Zdobywaj wiedzę na temat uzależnienia i konstruktywnych sposobów radzenia sobie z tym problemem.
Częste przekonania osób współuzależnionych:
Kobieta bez mężczyzny nie da sobie rady …
Lepszy pijany mąż niż żaden …
Nie zasługuję na więcej niż to, co mam …
Mąż sprawi, że znowu będę szczęśliwa …
Nie mam prawa nikomu zawracać głowy swoimi problemami …
Należy nieść swój krzyż i nie użalać się nad sobą …
Najgorsze należy cierpliwie przeczekać, a los mi za to wynagrodzi …
Bycie w związku z mężczyzną podnosi wartość kobiety …
Jeśli mąż bije, to znaczy, że kocha …
Mężczyzna może się całkowicie zmienić z miłości do kobiety …
Lepiej pijącemu mężowi się nie sprzeciwiać, bo będzie jeszcze gorzej …
Jeżeli moja rodzina się rozpada to znaczy, że ja nie jestem wiele warta …
Muszę wszystko znieść, bo dzieci powinny mieć ojca …
Nie powinno się mówić złych rzeczy o własnej rodzinie …
Nie jestem atrakcyjna jako kobieta …
Jeśli żona zgłosi męża na leczenie, to on nigdy jej tego nie wybaczy …
Bardzo często żona jest winna, że mąż nadużywa alkoholu …
Pijany mężczyzna ma prawo być agresywny …
To wstyd przyznawać się przed innymi, że mąż nadużywa alkoholu …
Jestem odpowiedzialna za uczucia i zachowania innych ludzi …
Uczucia, opinia i wartości innych są ważniejsze niż moje własne …
Nie mam prawa czuć tak jak się czuję …
